Een van de meest fascinerende en invloedrijke woorden in de religieuze wereldgeschiedenis is ongetwijfeld het woord ‘Leergezag’. En waarom het zo fascinerend is, is omdat men met die term twee kanten op kan gaan. Daarvoor dient men het woord uit elkaar te trekken in ‘Leer’ en ‘Gezag’. En dan is daar plots de vraag, of het Gezag voortkomt uit de juistheid en zuiverheid van de Leer, of is de Leer voortgekomen uit het Gezag, dat de Kerkorde meent te (mogen) hebben in de wereld.
In het eerste geval is de Leer zelf de graadmeter. En binnen de religieuze wereld die, zoals die in de Bijbel wordt geschreven. Voor met name de Protestantse Kerkordes is deze Leer enig juist en dient men bij het christendom ook uitsluitend uit te gaan van die Bijbelse Leer, ook wel aangeduid met ‘Sola Scriptura’ (‘Alleen de Schrift’). De Protestantse Kerken ontlenen dus hun Gezag aan het bestuderen, uitleggen en volgen van deze Leer.
Bij de Rooms Katholieke Kerk ligt dat geheel anders. En dat komt met name, door de ontstaansgeschiedenis en de bevoegdheid, die deze kerkorde haarzelf toedicht. De Roomse Kerk kent in haar Statuten o.a. de z.g. Apostolische Successie, waarin wordt beschreven, dat, wat betreft Apostolische Volmachten, er één rechte ononderbroken lijn bestaat tussen Petrus, als erfgenaam van Jezus en de huidige Paus (Franciscus). En voorts beweert de RK Kerk in haar catechismus, dat zij rechtstreeks wordt geleid door toedoen van de Heilige Geest. (foto) En juist die laatste toevoeging geeft aan de RK Kerk het onvervreemdbare Recht, om aan die Bijbelse Leer zaken toe te voegen, die deze kerkorde als rechtmatig beschouwd. Althans, dat vinden ze zelf. Het betekent dus in de praktijk, dat de Roomse Kerk haar Gezag bepaalt op de eigen interpretatie van de Leer van Jezus. Met andere woorden, de Roomse Kerk laat haar Leer voortkomen uit haar Gezag, terwijl de Protestantse Kerk haar Gezag laat voortkomen uit de Bijbelse Leer. Ziehier de absolute Kern van de Reformatie.
Behalve het religieuze Leergezag heeft de Roomse Kerk ook eeuwenlang huisgehouden in de politieke maatschappij. Waarbij de politieke heerschappij, die de Kerk voerde, uiteraard werd onderbouwd met de mededeling, dat ‘God het zo wilde’. Wie dan nog vragen durfde te stellen of kritiek te hebben, kon rekenen op een fikse straf, variërend van geseling, gevangenzetting, excommunicatie (het simpelweg ‘uit de kerk zetten’), maar ook martelingen en brandstapels werden ingezet, om de ‘Wil van God’ aan de hand te laten lopen van het Gezag der Kerk. Pas na 1517, toen Luther zijn demonstratieve acties begon tegen de ‘sjoemelkerk’, die overal geld uit wist te slaan, kwam er een einde aan die Katholieke politiek. En het had tot gevolg, dat de Protestanten met net zoveel machtsvertoon terugsloegen, als die ze zelf bij de Katholieke Kerk hadden ondervonden.
Sindsdien is het wereldlijke Gezag van de Roomse Kerk teruggebracht van werkelijke wereldleider tot ongeveer het niveau van zaakgelastigde. De Paus mag dan als hoofd van de Kerk af en toe de wereldpolitiek een terechte draai om de oren geven, binnen het politieke spectrum heeft de man, behalve een eerbiedwaardig soort invloed over ethische vraagstukken, in werkelijkheid geen bal meer te vertellen. Voeg daaraan toe, dat de Katholieke Leer in de loop der eeuwen ook al een paar forse deuken heeft opgelopen, toen bleek, dat bepaalde Kerkelijke Leerstellingen niet overeenkwamen met de werkelijkheid en u begrijpt, dat het helemaal mis is met de Leer, het Gezag en dus ook met het Leergezag van de Roomse Kerk. Alleen de ware Rooms Katholiek, die op een of andere reden gehecht is aan de Kerk en zijn Liefde voor die Kerk niet wil verliezen, blijft trouw aan de Kerkelijke Dogma’s, Leerstellingen ethisch-Katholieke standpunten en de catechismus.
Nu zijn er Roomse kerkdienaren, die de Gereformeerde Kerken toch het gebrek aan zo’n Leergezag voorhouden en het Katholieke Leergezag vol trots naar voren schuiven, alsof ze dat zelf in elkaar hebben helpen zetten. Het wordt hoog tijd, dat die kerkdienaren eens wat minder Chardonnay gaan drinken en wat meer realisme in hun wereldbeeld gaan zien. Het Leergezag van de Roomse Kerk is in de wereld dik onderuitgehaald door haar eigen blunders en de weigering, om daarvoor het boetekleed aan te trekken. Door politieke machtswellustelingen, die kans zagen Paus te worden, van Innocentius III tot Alexander VI. Door priesters, die zich aan kinderen vergrijpen. Door de eigen Kerkleer belangrijker te vinden, dan de genade en Liefde van Jezus. Door haar theocratie, die geen ruimte laat, om te leren van anderen. De Macht van het Roomse Leergezag is op sterven na dood. De wereld houdt niet meer van Kerkelijke Macht. En dan mag je dat Leergezag houden. Je kunt als Kerk maar beter niet meer over je Leergezag gaan beginnen. Je wordt terecht met pek en veren buiten gesmeten.
morgen: De macht van het Woord.