“In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door het Woord geworden en zonder dit is geen ding geworden, dat geworden is. In het Woord was leven en het leven was het licht der mensen”. Zo beginnen de eerste regels van het Johannes-Evangelie. Als er werkelijk een geslaagde universele, mystieke en filosofische verhandeling is gegeven over de schepping, dan is het juist met dit Evangelie. Het bijzondere aan die eerste regels is, dat men het alleen kan doorgronden, indien men het ook als universeel aanvaardt. Met andere woorden, het Johannes-Evangelie behoort niet toe aan enige maatschappelijke of religieuze organisatie. Er is geen van welke kerkordelijkheid dan ook, die haar reden van bestaan mag toeschrijven aan die woorden van Johannes. Simpelweg, omdat de woorden van Johannes niet de christelijkheid toebehoren, maar het Licht van alle mensen zijn.
Wie de woorden van Johannes juist beschouwt, die leest de zuivere Waarheid omtrent het ontstaan van de wereld. Daar waar Genesis in het eerste deel van het verhaal over de schepping nog probeert, om het voor simpele geesten van die tijd beeldvormend neer te schrijven, wordt bij Johannes verwacht, dat de lezer werkelijk zelf kan denken. En niet met het verstand, maar met de vrije Ziel. En dan doet zich het merkwaardige feit voor, dat men in die Ziel wel degelijk de Waarheid van de woorden van Johannes ‘voelt’, doch die Waarheid en dat voelen ervan niet altijd in eigen woorden kan vatten. Zoals men zich ook Gelukkig kan voelen, zonder dat Geluk te kunnen beschrijven. ‘Het is er gewoon’. Zo is het ook met de Waarheid van Johannes’ woorden.
‘In den Beginne was het Woord en het Woord was bij God.’ Dat zou dus kunnen worden uitgelegd, als was het Woord tegenwoordig niet meer bij God. ‘En het Woord was God’. Dus ook dat is blijkbaar veranderd. Het Woord, dat niet meer bij God is en ook God Zelf niet meer is. Waar is dat Johannes’-Woord dan gebleven? ‘Alle dingen zijn door het Woord geworden’. Dus ook de slechte dingen in de wereld? Dat zou in ieder geval verklaren, dat God Zelf de Macht van het Woord niet meer heeft. Er zal toch niemand bij zijn volle verstand en geloof denken, dat God het kwaad bewust in de wereld heeft gebracht. Schijnbaar heeft iemand God van Zijn Woord ‘beroofd’ en is hij er voor zichzelf mee begonnen. Het betekent dan wel, dat die iemand zijn eigen Ziel heeft ‘uitgeschakeld’? Wie ? Adam? Eva? Kaïn? Abel? Want het was bij Genesis meteen goed mis met het Woord Gods. Althans volgens Johannes. Want in zijn uitleg moet Kaïn zijn broer Abel vermoord hebben met Gods Woord als Bron. Want ‘zonder dit is immers niets geworden’.
Een andere, meer plausibele verklaring is, dat God de mens het zelfbeschikkingsrecht heeft gegeven. En toen de mens aan God vroeg, of Hij dat meende, moet God geantwoord hebben: ‘Ik geef je mijn Woord’. En met dat vrijwillig overdragen van het zelfbeschikkingsrecht droeg God ook de Waarheid van het Woord over aan de mens. De mens mocht immers zijn eigen Waarheid vinden, bepalen en volgen? Maar dan ook met alle mitsen en maren, die aan een dergelijk voorrecht hangt. Want als een Waarheid in de wereld anders gaat uitpakken, dan de mens, die meende die Waarheid in pacht te hebben, wel had gewild, dan is het die mens, die de gevolgen van zijn handelen moet ondergaan. Indien de mens besluit, om de Waarheid in een oorlog te betrekken, dan is de oorlog de Waarheid van de mens geworden en niet van God. En dan kan de mens God wel om een zegen vragen, maar die krijgt hij eenvoudig niet. Hij wou het Woord met zijn waarheid zelf bepalen? Nou, zegen dan ook jezelf maar, zo denkt God in de Hemel.
Wie het Woord van God kan claimen als was hij gemachtigd dat te kunnen doen, die heeft de macht over de wereld. Dat moeten een paar handige Harry’s gedacht hebben, toen die zo rond 300 na Christus in de gaten kregen, hoeveel zeggenschap er te creëren viel met die mooie, zalvende woorden van Jezus. En in 325 na Christus werd hun moeite beloond door de oprichtingsvergadering van de Katholieke Kerk, die werd gehouden in Nicea (Constantinopel, Istanboel). En bij de laatste hamerslag van die vergadering, was het Woord van God overgegaan in de waarheid van de Katholieke Kerk. Die dat geheel eigenmachtig verzegelden, door de Heilige Geest als haar Hemelse Leidsman te presenteren en waardoor niemand meer zou twijfelen aan de juistheid van de waarheid der Kerk.
Maar in de loop der eeuwen heeft de Katholieke kerk, zoals ieder, die de Waarheid naar zijn hand wil zetten bemerkt, dat het Woord Gods hebben nog wel iets anders is, dan het Woord Gods op eigen gezag juist doen leven. Want God mag dan Zijn Woord Vrijgegeven hebben, maar Zijn Gezag is nog altijd onaangetast en onveranderd. En natuurlijk had Hij daarin niet alleen het Eerste, maar heeft Hij ook het Laatste Woord. En die is van alle tijden en betreft de hele wereld, zo leerde ons Johannes al.
morgen: de politiek